mam tabele 'tabela' a w niej kolumne 'kolumna1' z wartosciami int. jak uzyskac najmniejszy niewykorzystany numer z tej kolumy. jedyne wyjscie jakie ja widze to pobranie wszystkich i sprawdzenie juz w php najmniejszego niewykorzystanego. czy da sie to razwiazac jakims zapytaniem sql?

Hehe, z doświadczenia wiem po co Ci to i jeśli trafiłem (na 99%) to jest Ci to niepotrzebne.
Wiem że nie jest to odpowiedź na Twoje pytanie ale ..

Po co Ci to?

mam tabele a w niej informacje o kartonach z magazynu. kartony musza miec unikatowe numery tylko przez jakis czas. gdy karton juz znikna z magazynu numer powinien zostac zwolniony i nastepny dodadany karton moze go przejac. ale informacja o kartonie bez numeru jest wciaz potrzebna i powinna zostac w tabeli.

No właśnie. Robisz totalne zaprzeczenie idei relacyjności baz danych tylko dlatego żeby nie mieć dziur między numerkami, bo ... no właśnie. Czemu? Bo nie ładnie wygląda?

Wierz mi, to co chcesz zrobić jest totalnie zbędne.

Oto przykład:
Jest towar o id 7. I jest klient i id 10, który jest związany z towarem o id 7.
Teraz wywalasz towar i dodajesz kolejny, który znów zajmuje id 7.

Widzisz problem?

Identyfikatory powinny swobodnie rosnąć i nie powinny być cofane. To wbrew założeniom relacyjnych baz danych.

w tym przypadku jest to wazne. bo id i numer to dwie rozne rzeczy. id rosnie swobodnie a numerek powinien byc jak najmniejszy. nie chce sie wdawac w szczegoly ale tak jest.